Oranżeria Naukowa dla Najmłodszych 2019
Oranżeria Naukowa dla Najmłodszych to zabawa naukowa dla dzieci w wieku 5-9 lat ( a nawet starszych) wprowadzona w 2012 roku do programu Letnich Spotkań z Nauką na prośbę Rady Upowszechniania Nauki PAN. Pomysłodawcą Imprezy był Jan Dąbkowski – prezes Stowarzyszenia Młodych Dziennikarzy „Polis”, współzałożyciel i członek European Youth Press. Oranżeria Naukowa nad Wdzydzami nie powstałaby jednak bez wielkiej pozytywnej presji prof. Magdaleny Fikus.
Oranżeria jest formą tzw. Kawiarni Naukowej dla Dzieci. Ponieważ dzieci nie pijają kawy, lecz przeważnie oranżadę, stąd nazwa tego cyklu popularnonaukowych imprez dla najmłodszych.
Imprezy "Oranżerii Naukowej" odbywają się w Ośrodku IBW PAN w Czarlinie –Skoczkowie nad Wdzydzami przed wykładami Letnich Spotkań z Nauką ( w tym roku o godz. 18.30) i mają charakter zabawy naukowej. Są one prowadzone w formie dialogu pomiędzy prowadzącym, a dziećmi, który to dialog jest bogato przeplatany ciekawymi eksperymentami i zajęciami w tzw. warsztatach. Czas trwania pojedynczej imprezy wynosił ok. 30 minut.
_______________________________________________________________________________________
6 lipca 2019 roku, godz. 1830
Zabawa Naukowa - nr 1
Dr Ewa Sokołowska, dr inż. Magdalena Gozdowska
Zakład Genetyki i Biotechnologii Morskiej Instytutu Oceanologii PAN w Sopocie
Drugie życie ropy naftowej w morzach i oceanach?
W trakcie naszej zabawy pokazaliśmy, jak dramatyczne dla środowiska mogą być skutki katastrof morskich związanych z przedostaniem się ropy naftowej do oceanu z uszkodzonych tankowców czy platform wiertniczych. Dzieci dowiedziały się na czym polega usuwanie zanieczyszczeń ropopochodnych z powierzchni wody. Zaprezentowaliśmy także korzyści z zastosowania ropy naftowej w służbie człowieka, np. do produkcji leków, kosmetyków czy zabawek.
Na koniec dzieci mogły zobaczyć próbkę prawdziwej ropy naftowej pobranej z odwiertu na Bałtyku i zobaczyć proces jej spalania.
______________________________________________________________________________________
13 lipca 2019 roku, godz. 1830
Zabawa Naukowa dla Dzieci - nr 2
Dr Agnieszka Kijewska, dr Tomasz Kijewski
Instytut Oceanologii PAN w Sopocie
Wakacje nad wodą - bezpieczne dla nas i dla natury
Uwielbiamy spędzać czas nad wodą. Tylko czy wiemy na ten temat wszystko czego potrzeba by był to bezpieczny czas? Jak sobie radzić w spotkaniach z naturą i co robić, by natura radziła sobie z naszą obecnością? Podczas Oranżerii w trakcie krótkiego spaceru po lesie i nad brzegiem jeziora rozmawialiśmy o zasadach bezpieczeństwa nad wodą i w lesie oraz o tym jak się zachować przy bliskich spotkaniach z przyrodą, by jej nie szkodzić.
Spotkaliśmy się z dziećmi na plaży, gdzie rozmawialiśmy o zasadach bezpieczeństwa nad wodą. Dzieci wykazały się dużą wiedzą na ten temat (zabezpieczenie się przed nadmiernym opalaniem, konieczność picia wody, ostrożność i posłuszeństwo wobec ratownika). Dzieci wykazały się też świadomością zasad kulturalnego zachowania podczas wypoczynku na plaży (nie śmiecić, nie hałasować, pilnować psów). W drugiej części warsztatów dzieci obserwowały drobne istoty żyjące w wodzie i piasku. Rozmawialiśmy o pijawkach, małżach, ślimakach kiełżach, rybach i wszystkim innym co żyje w jeziorze. Dzieci pojęły, że są gośćmi w domu tych istot i nie powinny w żaden sposób ich dręczyć.
______________________________________________________________________________________
20 lipca 2019 roku, godz. 1830
Zabawa Naukowa dla Dzieci - nr 3
Koncepcja:
Mgr Wacław Kulczykowski
Wydział Historyczny Uniwersytetu Gdańskiego
Prowadzenie:
Dr hab. inż. Marek Kulczykowski
Instytut Budownictwa Wodnego PAN w Gdańsku
Leonardo da Vinci - genialny artysta i wynalazca
(część I)
W tym roku minęła 500-na rocznica śmierci Leonarda da Vinci - wielkiego artysty, naukowca, inżyniera i wynalazcy. To dobra okazja by chociaż pobieżnie dowiedzieć się czegoś o choćby niektórych dziełach tego wielkiego człowieka.
W trakcie tego spotkania dowiedzieliśmy zatem nieco o życiu i twórczości Leonarda. Zapoznaliśmy się z reprodukcjami największych malarskich dzieł tego artysty. Poznaliśmy jego "tajemnicze" pismo, którym (jak twierdzą niektórzy) szyfrował swoje notatki. Poznaliśmy również jeden z jego wynalazków: katapultę, której działanie prześledziliśmy na wiernym modelu wykonanym według szkiców Leonarda. Następnie osobiście przećwiczyliśmy zasady jej działania wykorzystując w tym celu własne ręce (i ich przedłużenie) . Na koniec - według pomysłu Leonarda da Vinci - zbudowaliśmy most nie używając gwoździ, linek ani kleju ...
______________________________________________________________________________________
27 lipca 2019 roku, godz. 1830
Zabawa Naukowa dla Dzieci - nr 4
Dr Agnieszka Kijewska, dr Tomasz Kijewski
Instytut Oceanologii PAN w Sopocie
Plastikowa planeta
Tworzywa sztuczne stały się podstawą naszej cywilizacji, ale jednocześnie mogą przyczynić się do poważnych problemów, z którymi ludzie muszą sobie radzić już teraz. Podczas oranżerii rozmawialiśmy o tych problemach i o tym jak ich unikać. Zachęcaliśmy dzieci do poszukiwania oryginalnych sposobów na zanieczyszczenia plastikiem, także poprzez prace plastyczne.
Dyskutowaliśmy z dziećmi na temat zanieczyszczenia Ziemi śmieciami. Wysłuchaliśmy ich pomysłów na temat radzenia sobie z tym problemem. Przy okazji sprawdziliśmy co wiedzą na temat sortowania i recyklingu. Na koniec dzieci miały sposobność stworzyć oryginalne prace plastyczne z wykorzystaniem przygotowanych na tę okazję odpadów.
______________________________________________________________________________________
3 sierpnia 2019 roku, godz. 1830
Zabawa Naukowa dla Dzieci - nr 5
Mgr Krzysztof Klepacki
Absolwent Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie
Sport – siła, moc, dynamika, atut każdego sportowca
Sport jest z nami od zarania dziejów. Początkowo był to szybki bieg i celne oko (zdobywanie żywności) później pływanie (pokonywanie przeszkód i zagrożeń) a w końcu współzawodnictwo sportowe. Przodowali w tym Grecy tworząc do dzisiaj znane zawody sportowe czyli Olimpiady. Wszyscy znamy koronny dystans w biegach zwany maratonem. W obecnych czasach współzawodnictwem sportowym obejmuje się coraz to nowe dyscypliny dające się kwalifikować w czasie, przestrzeni, mocy, sile a ostatnio nawet w grach komputerowych. Zasadą podziału punktacji i czasu wyznaczamy najlepszego zawodnika przyznając mu laur zwycięzcy. Jednakże aby osiągnąć sukces sportowy musimy wyznaczać i kontrolować granice wykonywanej pracy przez sportowców.
Tematem przewodnim naszej młodzieżowej Oranżerii były metody wyznaczenia wartości VO2max oraz progu przemian tlenowych i beztlenowych tj. wyznaczenie możliwości pracy naszego organizmu tak aby mógł być on kontynuowany bez dużego zamęczenia, pozwalającego na dalszą pracę na wysokim poziomie sportowym. Jedną z takich prób wyznaczających wartość VO2max jest próba wykonana na cykloergometrze „Monark” gdzie wyznacznikiem jest określenie wysokości tętna naszego serca zwane HR (wskaźnik serca) lub HRM (monitor pracy serca). Dzieci mały okazję wykonać takie badania i przekonać się jak szybko bije ich serce przy miniej lub bardziej intensywnym wysiłku..
Do wykonywania przez organizm określonej pracy niezbędny jest tlen, który wychwytywany jest przez pęcherzyki płucne a dalej przez krwinki czerwone przenoszony do mięśni, które wykonują określoną pracę. Poprzez wartość HRM oznaczamy strefy pracy tlenowej (długotrwała praca bez zmęczenia) i beztlenowej powodującej zakwaszenie organizmu i w konsekwencji odmowę pracy przez organizm. Oznaczenie tych wartości stanowi podstawę do opracowania planów treningowych dla każdego sportowca. O tym wszystkim dowiedzieliśmy się na spotkaniu 3-go sierpnia.
Mgr Krzysztof Klepacki jest absolwentem Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie Wydziału Nauczycielskiego. Ratownik Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego od 1982 roku. Od 1998 roku zainteresowania jego skupiły się na poszukiwaniu właściwego postępowania z osobami z licznymi niepełnosprawnościami w środowisku wodnym. Uczestnik V Konferencji Naukowej „Woda środowiskiem zdrowia i rehabilitacji” Radom 19-20 listopada 2004 r. Praca jego ukazała się w znanym periodyku „Journal of Sport Medicine”. Trener, metodyk, specjalista od pływania posiadający certyfikaty szkoleniowe Instytutu Sportu w Warszawie. Na co dzień zajmuje się określaniem zdolności wysiłkowych młodych sportowców.
______________________________________________________________________________________
10 sierpnia 2019 roku, godz. 1830
Zabawa Naukowa dla Dzieci - nr 6
Koncepcja:
Mgr Wacław Kulczykowski
Wydział Historyczny Uniwersytetu Gdańskiego
Prowadzenie:
Dr hab. inż. Marek Kulczykowski
Instytut Budownictwa Wodnego PAN w Gdańsku
Leonardo da Vinci - genialny artysta i wynalazca
(część II)
Po 3 tygodniowej przerwie powróciliśmy do spotkania z twórczością wielkiego artysty, naukowca, inżyniera i wynalazcy - Leonarda da Vinci.
W trakcie tej Oranżerii porozmawialiśmy nieco o perspektywie - metodzie stosowanej przez artystów malarzy do przedstawienia na przestrzeni na płaskim obrazie. Wprawdzie metoda ta znana była przed Leonardem, lecz on udoskonalił ją i opracował przyrząd ułatwiający konstruowanie jej na obrazie. Zapoznaliśmy się z reprodukcją fresku "Ostatnia Wieczerza", na którym artysta nie tylko wspaniale przedstawił obiekty oddalone, lecz również genialnie odwzorował gesty ilustrujące stan uczuciowy występujących na fresku postaci. Powróciliśmy również do "tajemniczego" pisma Leonarda próbując przy pomocy lusterka "zaszyfrować" swoje imię.
Zapoznaliśmy się także z kilkoma Jego wynalazkami: czołgiem, helikopterem, spadochronem, wielonabojową armatą i specjalnym bębnem -maszyną, w której można było zaprogramować sekwencję uderzeń. Projekty tych maszyn obejrzeliśmy na kopiach notatek Leonarda a następnie zapoznaliśmy się z wiernymi modelami tych urządzeń. Dowiedzieliśmy się również, jak na przestrzeni wieków udoskonalano te wynalazki i jaką postać mają one obecnie.
Na koniec - wzorując się na projekcie Leonarda da Vinci - ponownie zbudowaliśmy z różnych materiałów kilka mostów nie używając gwoździ, linek ani kleju ...
______________________________________________________________________________________
17 sierpnia 2019 roku, godz. 1830
Zabawa Naukowa dla Dzieci - nr 8
Dr hab. inż. Marek Kulczykowski
Instytut Budownictwa Wodnego PAN w Gdańsku
Kilka(naście) ciekawych eksperymentów z powietrzem, dźwiękiem i wodą
W czasie długiego sierpniowego "weekendu" przeprowadziliśmy kilkanaście prostych lecz ciekawych eksperymentów, takich które potem będziemy mogli samodzielnie powtórzyć po powrocie do domu.
Zaczęliśmy od doświadczeń z powietrzem - oceanem mieszaniny gazów, w którym jesteśmy zanurzeni i bez którego nie moglibyśmy żyć. Eksperymentując przekonaliśmy się, że powietrze, z pozoru niewidzialne, otacza nas dokoła wypełniając pozornie puste naczynia. Zapoznaliśmy się z funkcjonowaniem naszego układu oddechowego, wykorzystując prosty model płuca, możliwy do samodzielnego wykonania w domu. Uświadomimy sobie, że powietrze wcale nie jest takie lekkie.a poruszając wykazuje dziwne właściwości. Przekonaliśmy się o tym powtarzając doświadczenia szwajcarskiego uczonego Bernoulliego - wskazujące na związek między prędkością poruszającego się powietrza a jego ciśnieniem.
Kolejne eksperymenty - z dziedziny akustyki - też były powiązane z powietrzem, gdyż dźwięk dociera poprzez jego drgania. Ze zwykłych przedmiotów (pasków papieru, butelek, kieliszków i metalowych sztućców wykonaliśmy "instrumenty" wydające bardzo ciekawe odgłosy. Na przykładzie wytworzonej w brytfance fali wodnej zobaczyliśmy, jak rozchodzi się fala dźwiękowa i jak załamuje się ona na napotkanych przeszkodach.
Będąc już przy wodzie - pobawiliśmy się jej napięciem powierzchniowym. Napełniliśmy pełną wody szklankę garścią gwoździ nie wylewając z niej ani kropli. Przekonaliśmy się, jak detergenty niszcząc napięcie powierzchniowe pozwalając wypłukać wodzie brud z drobnych porów.
Na koniec "zahaczyliśmy" jeszcze o statykę, sprawdzając w jakich warunkach stoimy pewnie na ziemi, a kiedy się wywracamy...
______________________________________________________________________________________
24 sierpnia 2019 roku, godz. 1830
Zabawa Naukowa dla Dzieci - nr 9
Mgr Wojciech Stachurski
Zespół Szkół Łączności w Gdańsku
Mgr Barbara Stachurska
Instytut Budownictwa Wodnego PAN w Gdańsku
Robotyka dla każdego czyli programowanie robotów z LEGO Mindstorms
Robotyka to interdyscyplinarna nauka obejmująca zagadnienia z dziedziny mechaniki, elektroniki, cybernetyki oraz informatyki. Obecnie robotyka zawładnęła wieloma sferami życia człowieka i ma szerokie zastosowanie zarówno w przemyśle, wojsku, lotnictwie jak też w każdym gospodarstwie domowym. Nie można się więc nie zgodzić z faktem, iż jest to nauka perspektywiczna, a nauka przez zabawę jest chyba najciekawszą formą zainteresowania młodego człowieka sprawami przyszłościowymi.
Warsztaty, które przeprowadziliśmy z dziećmi, obejmowały zajęcia z programowania robota zbudowanego z klocków LEGO Mindstorms. Wszyscy uczestnicy zapoznali się z sekretami robotyki, a nieco starsze dzieci poznali co to sekwencyjne myślenie, zaś po naszych zajęciach słowo algorytm nie było im już obce.
Dzieci poprzez wysyłanie komend z pozycji komputera sprawiły, że robot poruszał się oraz przemieszczał.
Taka kreatywna zabawa stworzyła szansę do twórczego myślenia, kształtowania wyobraźni przestrzennej oraz szukania nowych rozwiązań.
______________________________________________________________________________________