5 lipca 2003 roku, godz. 2000

Tytuł: Genetyka dla człowieka

Tematem wykładu będą najnowsze osiągnięcia genetyki, w tym znaczenie genetyki dla współczesnej wiedzy o człowieku oraz dla rozwijania syntezy nowych leków, w terapii i profilaktyce

Wykładowca: Prof. dr hab. Magdalena Fikus

Prof. Magdalena Fikus zajmuje się genetyką i biotechnologią, pracuje w Instytucie Biochemii i Biofizyki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, Interdyscyplinarnym Centrum Modelowania UW i w UMCS w Lublinie. Prowadzi wykłady akademickie w różnych typach uczelni wyższych. Wiele uwagi poświęca popularyzacji osiągnięć naukowych - jest współorganizatorką odbywających się od sześciu lat Warszawskich Festiwali Nauki, autorką książek popularnonaukowych i rozdziałów w podręcznikach biologii molekularnej.

Instytut Biochemii i Biofizyki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie powstał w roku 1957. Jego profil naukowy ewoluował od klasycznej biochemii i chemii fizycznej do uprawianej obecnie biologii molekularnej. Badania prowadzone w Instytucie mają duże znaczenie dla medycyny (inżynieria genetyczna, badanie genotypów bakterii i innych prostych organizmów). Instytut zatrudnia około 200 pracowników naukowych, prowadzi studia doktoranckie dla absolwentów wydziałów biologii, chemii, fizyki, nauk rolniczych i medycyny oraz liczne prace magisterskie, także studentów spoza Warszawy. Mieści się w nim również obecnie Centrum Doskonałości Biotechnologii Molekularnej, powołane w ramach 5 Programu Ramowego Unii Europejskiej oraz Centrum Polsko-Francuskie Biotechnologii Roślin.

12 lipca 2003 roku, godz. 2000

Tytuł: Jak astronomowie zbierają informacje o Wszechświecie

Z wykładu dowiemy się jak patrzeć w niebo (elementarna orientacja na niebie, legendy związane z gwiazdozbiorami, barwy gwiazd, efekt migotania), poznamy tradycyjne teleskopy i teleskopy nowej generacji, w tym kosmiczny Teleskop Hubble’a i inne orbitalne obserwatoria astronomiczne. Będzie też coś o radioastronomii i interferometrii, detektorach CCD, Noblu z fizyki 2002, neutrinach słonecznych i ich detekcji oraz o astronomii rentgenowskiej.

Wykładowca: Mgr astronomii Maria Łysik

Maria Łysik jest autorką części podręcznika dla szkół ponadgimnazjalnych, poświęconej astronomii (“FIZYKA i ASTRONOMIA” A. Kaczorowska, M. Łysik, Wyd. ŻAK 2003). W latach 1991-96 opublikowała w Uranii (miesięczniku Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii) serię artykułów popularno-naukowych, dotyczących kosmologii. Pracuje jako nauczyciel w XIX Liceum Ogólnokształcącym im. Powstańców Warszawy w Warszawie. W szkole, która należy do czołówki szkół warszawskich, realizowane są różne ciekawe projekty edukacyjne, dotyczące między innymi Czasu, Kosmicznego Teleskopu Hubble’a, Nagrody Nobla z Fizyki 2002.

19 lipca 2003 roku, godz. 2000

Tytuł: Zagadnienia współczesnej gospodarki wodnej

Wykładowca: Prof. dr hab. inż. Wojciech Majewski, Instytut Budownictwa Wodnego PAN w Gdańsku

26 lipca 2003 roku, godz. 2000

Tytuł: Topniejące lodowce Spitsbergenu

W wykładzie zostaną przedstawione wyniki pracy międzynarodowego zespołu glacjologów, oceanografów i biologów, który badał topniejące lodowce na Spitsbergenie - modelowy obszar, którego obserwacja pozwala zrozumieć, jakie skutki mogą przynieść Arktyce zmiany klimatu na Ziemi.

Wykładowca: Prof. Jan Marcin Węsławski

Prof. Węsławski spędził 46 miesięcy w ekspedycjach polarnych na Grenlandię, Spitsbergen, do Arktyki Kanadyjskiej i Ziemi Franciszka Józefa. Jest specjalistą od ekologii wód przybrzeżnych, sieci troficznych i bioróżnorodności.

Instytut Oceanologii Polskiej Akademii Nauk w Sopocie powstał w roku 1983 jako kontynuacja działającej od 1953 roku Morskiej Stacji PAN. Zatrudnia 162 pracowników, w tym 20 profesorów i docentów i 38 doktorów. IOPAN jest siedzibą Komitetu Badań Morza PAN, ma prawa nadawania stopni naukowych doktora i doktora habilitowanego nauk o Ziemi w dziedzinie oceanologii, jest właścicielem statku naukowego S/Y “OCEANIA”. W Instytucie mieści się również obecnie Europejskie Centrum Doskonałości Morza Szelfowego CeSSS (Centre of Excellence for Shelf Seas Science).

2 sierpnia 2003 roku, godz. 2000

Tytuł: Rezonans magnetyczny – czyli jak zajrzeć do ciała ludzkiego bez użycia noża

W ostatnim dziesięcioleciu medycyna zyskała nowe możliwości badania i diagnozowania chorób dzięki zastosowaniu metody określanej jako Rezonans Magnetyczny (NMR). Jest to najmniej inwazyjna metoda, pozwalająca “zajrzeć” do wnętrza żywego organizmu i badać nie tylko jego budowę i zmiany chorobowe, ale również różne procesy życiowe. Wykład będzie poświęcony zjawiskom fizycznym, których zrozumienie umożliwiło konstrukcję aparatu do badań NMR i wyjaśnienie zasad jego działania. Omówiona również zostanie historia odkrycia i rozwoju metody rezonansu magnetycznego.

Wykładowcy: Prof. Yurii Yablokov i dr Maria Augustyniak-Jabłokow

Prof. Yurii Yablokow jest absolwentem Uniwersytetu Kazańskiego w Rosji (Tatarstan). Do roku 1999 pracował w Fizyko-Technicznym Instytucie Rosyjskiej Akademii Nauk w Kazaniu. Obecnie jest pracownikiem Instytutu Fizyki Molekularnej PAN w Poznaniu. Cała jego kariera zawodowa jest związana z metodą elektronowego rezonansu paramagnetycznego (EPR). Interesuje go również historia nauki. Jest autorem przeszło 180 publikacji w czasopismach naukowych o międzynarodowym zasięgu, dwóch książek poświęconych badaniom EPR, trzeciej, opisującej historię odkrycia tego zjawiska oraz ośmiu rozdziałów w pracach zbiorowych.

Maria Augustyniak-Jabłokow, absolwentka Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, specjalność: fizyka metali – badania rentgenowskie. Od roku 1987 pracuje w Zakładzie Radiospektroskopii Ciała Stałego Instytutu Fizyki Molekularnej PAN w Poznaniu. Prowadzi badania metodą elektronowego rezonansu paramagnetycznego (EPR) w kryształach. Jest autorką ponad 40 publikacji w czasopismach naukowych o międzynarodowym zasięgu.

Instytut Fizyki Molekularnej Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu powstał w roku 1975 z połączenia kilku wcześniej istniejących laboratoriów. Obecnie w 13 zakładach zatrudnia około 130 pracowników naukowych, którzy prowadzą badania w zakresie fizyki magnetyzmu, fizyki dielektryków i radiospektroskopii. Jedna z pracowni zajmuje się badaniami w zakresie niskich temperatur. Instytut posiada dużo unikalnej aparatury i prowadzi szeroką współpracę międzynarodową, również w formie Europejskich Centrów Doskonałości.

9 sierpnia 2003 roku, godz. 2000

Tytuł: Jak umierają komórki

Wykład jest omówieniem aktualnego stanu wiedzy na temat zjawiska programowanej śmierci komórek zwierząt i roślin. W przystępnej formie (wystarczy znajomość podstaw biologii na poziomie szkoły średniej) pokazuje, że programowana śmierć komórek jest jednym z podstawowych czynników prawidłowego rozwoju organizmów wielokomórkowych. Temat wykładu jest szczególnie interesujący, ponieważ Nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny i fizjologii w roku 2002 przyznano właśnie za badania programowanej śmierci komórek. W trakcie wykładu zaprezentowane zostaną sylwetki laureatów tej nagrody i omówione zostanie znaczenie ich badań.

Wykładowca: Prof. Przemysław Wojtaszek, Instytut Biologii Molekularnej i Biotechnologii, Wydział Biologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Instytut Chemii Bioorganicznej Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu.

Prof. Przemysław Wojtaszek jest jednym z najmłodszych profesorów nauk biologicznych w Polsce. Jest biologiem roślin, zajmuje się zagadnieniami z pogranicza biologii komórki, biochemii i fizjologii roślin. We wcześniejszych badaniach pracował również nad problemem śmierci komórek roślinnych jako mechanizmem obrony przed infekcjami mikroorganizmami chorobotwórczymi. Autor lub współautor około 130 artykułów i komunikatów naukowych. Prezydent Polskiego Towarzystwa Biologii Eksperymentalnej Roślin, członek Towarzystw: Botanicznego i Biochemicznego oraz The Biochemical Society (Wlk. Brytania).

Instytut Chemii Bioorganicznej Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu (IChB PAN) zaliczany jest do grona najlepszych w Polsce instytutów, zajmujących się szeroko pojmowaną biologią molekularną. Jego twórcą i wieloletnim dyrektorem był prof. Maciej Wiewiórowski, swego czasu również wiceprezes PAN. To właśnie w tym instytucie opracowane zostały jedne z pierwszych w świecie roślin - transgenicznych szczepionek. Prowadzone są w nim również badania nad molekularnymi podstawami rozwoju nowotworów i niektórych chorób dziedzicznych. Ponadto w Instytucie mieści się najlepsze w kraju Centrum Badań Biokrystalograficznych, którym kieruje prof. Mariusz Jaskólski z Wydziału Chemii UAM – laureat “Polskiego Nobla” - corocznej nagrody Fundacji Nauki Polskiej za szczególne osiągnięcia i odkrycia naukowe, przyznawanej w czterech dziedzinach: nauk humanistycznych i społecznych, nauk przyrodniczych i medycznych, nauk ścisłych oraz nauk technicznych. Prof. Jaskólski został również nagrodzony w innym konkursie Fundacji Nauki Polskiej trzyletnim subsydium profesorskim dla wybitnych uczonych. Takie subsydium przyznano również profesorowi Włodzimierzowi Krzyżosiakowi z IChB PAN. Niewątpliwie sukcesem Instytutu jest również fakt, że jego długoletni dyrektor, prof. A. Legocki, został niedawno wybrany Prezesem Polskiej Akademii Nauk.

16 sierpnia 2003 roku, godz. 2000

Tytuł: "Melatonina: cudowny lek?"

W mini wykładzie przedstawione zostaną najnowsze zdobycze wiedzy dotyczące roli jaką pełni ten neurohormon w organizmie. W związku z popularyzowaniem melatoniny w mediach, jako potencjalnego środka leczącego lub wspomagającego leczenie w wielu stanach patologicznych zostanie przedyskutowana jego faktyczna skuteczność i celowość stosowania. Czy zdrowy rozsądek, a przede wszystkim wiedza nie powinny wziąć góry nad bezkrytycznym poddawaniem się presji reklam? – zapraszamy do dyskusji.

Wykładowca: Doc. dr hab. Ewa Kulczykowska

Ewa Kulczykowska jest absolwentką Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego ze specjalnością biologii środowiskowej i fizjologii zwierząt. Doświadczenie zawodowe zdobywała pracując kolejno w Instytucie - Centrum Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej PAN, w Zakładzie Radiobiologii Instytutu Chemii i Techniki Jądrowej w Warszawie, a następnie po przeprowadzeniu się do Trójmiasta w Zakładzie Farmakologii Gdańskiej AM, w Centrum Biologii Morza PAN. Obecnie pracuje na stanowisku docenta w Instytucie Oceanologii PAN w Sopocie i profesora nadzwyczajnego w Pomorskiej Akademii Pedagogicznej w Słupsku. Wiele lat pracy naukowej znajduje swe odbicie w licznych publikacjach naukowych o zasięgu światowym z zakresu fizjologii zwierząt, endokrynologii i biochemii porównawczej. Jej zainteresowania badawcze w ostatnich latach koncentrują się na poznaniu roli neurohormonów u ryb i interakcji funkcjonalnych między nimi. Dzięki zatrudnieniu w Pomorskiej Akademii Pedagogicznej spełnia się jako nauczyciel akademicki, którą to rolę stawia w hierarchii ważności na równi z pracą badawczą.

Instytut Oceanologii Polskiej Akademii Nauk w Sopocie powstał w roku 1983 jako kontynuacja działającej od 1953 roku Morskiej Stacji PAN. Zatrudnia 162 pracowników, w tym 20 profesorów i docentów i 38 doktorów. IO PAN jest siedzibą Komitetu Badań Morza PAN, ma prawa nadawania stopni naukowych doktora i doktora habilitowanego nauk o Ziemi w dziedzinie oceanologii, jest właścicielem statku naukowego S/Y “OCEANIA”. W Instytucie mieści się również obecnie Europejskie Centrum Doskonałości Morza Szelfowego CeSSS (Centre of Excellence for Shelf Seas Science).

23 sierpnia 2003 roku, godz. 2000

Tytuł: Piękno i groza tropików

Tropiki kojarzą się nam zwykle ze słońcem, palmami i złocistą plażą. Jest to jednak jedynie połowa prawdy. Klimat w rejonach tropikalnych to również wiele ekstremalnych zjawisk pogodowych, takich jak cyklony tropikalne, powodzie, długotrwałe susze, zjawisko El Nino i inne. Ciągle jeszcze nie wszystko o tych zjawiskach i ich przewidywaniu wiemy. W szczególności niezbadany pozostaje do końca wpływ oceanów na klimat stref tropikalnych. W trakcie wykładu prof. Massel podzieli się ze słuchaczami swoimi doświadczeniami, które zebrał prowadząc przez ponad 8 lat badania oceanologiczne na Południowym Pacyfiku i Oceanie Indyjskim.

Wykładowca: Prof. dr hab. inż. Stanisław Massel

Stanisław Massel jest członkiem korespondentem PAN, wybitnym specjalistą w zakresie falowania. Absolwent Wydziału Budownictwa Politechniki Gdańskiej, po ukończeniu studiów rozpoczyna pracę w Instytucie Budownictwa Wodnego PAN w Gdańsku, gdzie m. in. pełni funkcję kierownika Zakładu Hydrauliki Morskiej, a następnie dyrektora Instytutu Budownictwa Wodnego PAN w Gdańsku. W latach 1991-1999 pracuje naukowo w Australian Institute of Marine Science w Townsville. Od 1 stycznia 2003 r. dyrektor Instytutu Oceanologii PAN, obecnie największej placówki oceanologicznej w Polsce. Wykładowca Politechniki Gdańskiej i Uniwersytetu Gdańskiego. Wielokrotnie zapraszany do wygłoszenia wykładów w instytutach naukowych byłego ZSRR, USA, Niemiec, Norwegii i Francji. Członek licznych stowarzyszeń i asocjacji, konsultant naukowy w różnych instytutach naukowych i instytucjach komercyjnych związanych z eksploatacją morza. Autor 7 książek i ponad 100 artykułów opublikowanych w czasopismach naukowych.

Instytut Oceanologii Polskiej Akademii Nauk w Sopocie powstał w roku 1983 jako kontynuacja działającej od 1953 roku Morskiej Stacji PAN. Zatrudnia 162 pracowników, w tym 20 profesorów i docentów i 38 doktorów. IOPAN jest siedzibą Komitetu Badań Morza PAN, ma prawa nadawania stopni naukowych doktora i doktora habilitowanego nauk o Ziemi w dziedzinie oceanologii, jest właścicielem statku naukowego S/Y “OCEANIA”. W Instytucie mieści się również obecnie Europejskie Centrum Doskonałości Morza Szelfowego CeSSS (Centre of Excellence for Shelf Seas Science).

30 sierpnia 2003 roku, godz. 2000

Tytuł: Tajemnice powierzchni jezior

Tematem wykładu są wciąż jeszcze niedokładnie poznane zjawiska zachodzące na powierzchni jezior, które mają potencjalnie największe znaczenie z punktu widzenia zastosowań w innych dziedzinach życia – od modelowania globalnych zmian klimatycznych czy zjawiska El Nino, poprzez prognozowanie budzących postrach fal mamutowych, aż po lepsze zrozumienie mechanizmu powstawania piany, a niewykluczone, że i dolegliwości astmatycznych. Wykład poprowadzony zostanie bez użycia matematyki, choć odegrała ona w badaniach niezwykle istotną rolę. Fizyka rozpatrywanych zjawisk przedstawiona zostanie za to dosyć szczegółowo, co nie oznacza, że niezrozumiale. Całość będzie utrzymana na przystępnym poziomie popularyzatorskim, na co wskazuje zresztą już sam tytuł wykładu.

Wykładowca: Dr inż. Jerzy Kołodko

Jerzy Kołodko jest emerytowanym pracownikiem Instytutu Budownictwa Wodnego PAN, który karierę naukową rozpoczął w Instytucie Maszyn Przepływowych PAN w Gdańsku. Już na emeryturze zajął się badaniem niezwykle ciekawych zjawisk fizycznych i fizykochemicznych, zachodzących na powierzchni mórz i jezior i zrealizował w tym zakresie dwa projekty badawcze, sfinansowane przez Komitet Badań Naukowych. Dr Kołodko uważa, że mimo niezaprzeczalnych osiągnięć w tej dziedzinie, poważne badania powierzchni wód jako części składowej naturalnego środowiska wodnego dopiero się rozpoczęły.

Instytut Budownictwa Wodnego Polskiej Akademii Nauk w Gdańsku-Oliwie rozpoczął swoją działalność w roku 1953 (właśnie obchodzi swoje 50-lecie). Instytut prowadzi badania naukowe dla celów gospodarki wodnej, budownictwa hydrotechnicznego i inżynierii morskiej w ramach takich dyscyplin naukowych jak: mechanika płynów, geomechanika oraz teoria budowli inżynierskich. Większość dużych obiektów hydrotechnicznych w Polsce (np. zapory w Tresnej, Włocławku, Solinie, Koronowie, Port Północny czy Kanał Piastowski) zaprojektowano przy udziale Instytutu, który prowadził również badania i pomiary zagranicą (Irak, Libia, Senegal, Wietnam, Algieria, Kuba, Maroko, Syria, Jugosławia, Holandia, Nigeria). W Instytucie pracują obecnie 62 osoby, w tym 34 pracowników naukowych (5 profesorów, 4 docentów i 19 doktorów nauk technicznych). Instytut posiada prawo nadawania stopnia doktora nauk technicznych w dziedzinie budownictwa. Od 1 grudnia 2002 działa w nim Europejskie Centrum Doskonałości Inżynierii Środowiska i Mechaniki CEM.