Oranżeria Naukowa dla Najmłodszych 2017
"Najlepsze kawałki z tortu" oraz niespodzianki
Oranżeria Naukowa dla Najmłodszych to zabawa naukowa dla dzieci w wieku 5-9 lat wprowadzona w 2012 roku do programu Letnich Spotkań z Nauką na prośbę Rady Upowszechniania Nauki PAN. Pomysłodawcą Imprezy był Jan Dąbkowski – obecnie prezes Stowarzyszenia Młodych Dziennikarzy „Polis”, współzałożyciel i członek European Youth Press. Oranżeria Naukowa nad Wdzydzami nie powstałaby jednak bez wielkiej pozytywnej presji prof. Magdaleny Fikus.
Oranżeria jest to forma tzw. Kawiarni Naukowej dla Dzieci. Ponieważ dzieci nie pijają kawy, lecz przeważnie oranżadę, stąd nazwa tego cyklu popularnonaukowych imprez dla najmłodszych.
Imprezy "Oranżerii Naukowej" odbywają się w Ośrodku IBW PAN w Czarlinie –Skoczkowie nad Wdzydzami przed wykładami Letnich Spotkań z Nauką ( w tym roku o godz. 18.30) i mają charakter zabawy naukowej. Są one prowadzone w formie dialogu pomiędzy prowadzącym, a dziećmi, który to dialog był bogato przeplatany ciekawymi eksperymentami i zajęciami w tzw. warsztatach. Czas trwania pojedynczej imprezy wynosił ok. 30 minut.
W tym roku, w odpowiedzi na ubiegłoroczne sugestie młodych uczestników Oranżerii, zdecydowaliśmy się na powtórzenie wybranych prezentacji z lat ubiegłych. Niemniej pojawiło się też kilka "nowości"....
_______________________________________________________________________________________
1 lipca 2017 roku, godz. 1830
Zabawa Naukowa - nr 1
mgr Wacław Kulczykowski
doktorant Wydziału Historycznego Uniwersytetu Gdańskiego
Archeolog - poszukiwacz skarbów i detektyw
Praca archeologa przypomina trochę zarówno działalność poszukiwacza skarbów, jak i detektywa.
Archeolog, przed rozpoczęciem swoich badań musi postępować podobnie, jak klasyczny poszukiwacz skarbów. Aby wiedzieć, gdzie rozpocząć badania, musi wcześniej zebrać informacje o swoim "skarbie" w starych księgach i archiwach, musi przeanalizować stare mapy i pisma, aby wiedzieć, gdzie swojego "skarbu" szukać.
W znalezieniu miejsca "skarbu" w terenie archeologowi bardzo pomagają zdjęcia lotnicze, gdyż z góry często widać to, czego nie można zauważyć z powierzchni ziemi. Obecnie, zamiast kosztownego samolotu, archeolog używa do tego celu tzw. drona.
Ponieważ często zabytkowe "skarby" są metalowe, archeolog obecnie często korzysta z z nowoczesnego wykrywacza metali, pozwalającego odnaleźć pod ziemią zabytki z żelaza, miedzi, a nawet metali szlachetnych.
Archeolog prowadząc wykopaliska, często natyka się na zabytkowe przedmioty, których przeznaczenia, na pierwszy rzut oka, trudno się domyśleć. Ich rozpoznanie wymaga, podobnie jak w detektywistycznym śledztwie, poszukiwania odpowiedzi na szereg pytań.
W trakcie tej zabawy dzieci spotkały się z prawdziwym archeologiem i dowiedziały się nieco o jego metodach jego pracy, tak bardzo przypominających pracę poszukiwacza skarbów i detektywa. Dostały do ręki zabytkowe przedmioty sprzed wieków, pochodzące z archeologicznych wykopalisk i starały się je rozpoznać. Nie było to łatwe, ale prowadzący zabawę archeolog, zwracał dzieciom uwagę na pewne szczegóły, które pozwoliły im się domyśleć przeznaczenia zabytku. Ponadto dzieci dowiedziały się, jakimi naukowymi metodami archeolodzy się posługują, aby zabytek ostatecznie rozpoznać. Po rozwiązaniu zagadki można było na ilustracjach zobaczyć jak "badany" przedmiot wyglądał w przeszłości.
Na koniec dzieciom zwrócono uwaga na niebezpieczeństwa związane z samodzielnymi "wykopaliskami", gdyż ciągle jeszcze można w ziemi znaleźć pozostałości z ostatniej wojny, które mogą poważnie zranić lub nawet zabić człowieka.
______________________________________________________________________________________
8 lipca 2017 roku, godz. 1830
Zabawa Naukowa dla Dzieci - nr 2
Dr inż. Magdalena Gozdowska oraz Dr Ewa Sokołowska
Zakład Genetyki i Biotechnologii Morskiej
Instytut Oceanologii PAN w Sopocie
Jakie kolory kryją się w liściach?
W liściach roślin występują różne barwniki. Najważniejszym z nich jest chlorofil, który bierze udział w procesie fotosyntezy. Chlorofil pochłania światło o barwie czerwonej i niebieskiej natomiast zielone światło jest odbijane i dlatego widoczne dla naszego oka. Oprócz chlorofilu, w roślinach znajdują się również inne barwne związki takie jak: pomarańczowe karoteny, żółte ksantofile i czerwono-niebieskie fikobiliny. Na co dzień, u roślin lądowych, ksantofile i karoteny są maskowane przez chlorofile, toteż pozostają dla nas niewidoczne. Uwidaczniają się jesienią, kiedy następuje rozkład obecnego w liściach chlorofilu. Sam chlorofil występuje w kilku odmianach różniących się budową cząsteczki: chlorofil a (niebiesko-zielony, u wszystkich roślin), chlorofil b (jasnozielony, u roślin lądowych), chlorofil c, d lub e (glony).
W ramach proponowanego doświadczenia młodzi eksperymentatorzy mogli samodzielnie przygotować materiał roślinny, a następnie przy pomocy odpowiednich metod laboratoryjnych wyizolować oraz rozdzielić chlorofile i inne barwniki występujące w liściach. Ponadto, młodzi naukowcy mogli wykonać doświadczenie, podczas którego zaobserwują co jesienią dzieje się z chlorofilem w liściach i jaki ma to wpływ na zmianę jesiennych barw.
______________________________________________________________________________________
15 lipca 2017 roku, godz. 1830
Zabawa Naukowa dla Dzieci - nr 3
mgr inż. Adam Kulczykowski
Firma „Prace podwodne – Adam Kulczykowski”.
Tajemnice nurkowania - Część I - zabawa naukowa i spotkanie z nurkiem
Podczas tej zabawy dzieci zapoznały się problemami i niebezpieczeństwami nurkowania. Zobaczyły, jak na przestrzeni wieków zmieniał się strój, w którym człowiek schodził pod wodę, Dowiedziały się o wyporze wody. Sprawdziły, jakie ciała w wodzie toną a jakie unoszą się na jej powierzchni. Samodzielnie wykonały małego nurka, który na ich żądanie sam zanurzał się pod wodą.
Po tym eksperymentalnym wstępie uczestnicy zabawy przeszli nad brzeg jeziora, gdzie spotkali się z prawdziwym nurkiem, który wynurzył się z głębokiej toni. Była wówczas okazja do bezpośredniego zapoznania się ze współczesnym strojem i sprzętem płetwonurka, przymierzenia nowoczesnego hełmu i innych elementów skafandra płetwonurka oraz pooddychania przez aparat do nurkowania.
______________________________________________________________________________________
22 lipca 2017 roku, godz. 1830
Zabawa Naukowa dla Dzieci - nr 4
Koncepcja prezentacji: mgr inż. Adam Kulczykowski, Firma „Prace podwodne – Adam Kulczykowski”.
Prowadzenie: dr hab. inż Marek Kulczykowki, Instytut Budownictwa Wodnego PAN
Tajemnice nurkowania: Część II - eksperymentujemy
Podczas tej zabawy dzieci zapoznały się z różnorakimi problemami i trudnościami, z jakimi musi się zmierzyć schodzący pod wodę nurek. Poznały problem gęstości ciał i powiązane z tym efekty wyporu wody. Dowiedziały się o niebezpiecznie wzrastającym z głębokością ciśnieniu, zobaczyły efekt załamania się światła w wodzie oraz zanikania większości kolorów wraz z głębokością.
Dzieci poeksperymentowały ze sprężaniem wody i powietrza, bawiły się plasteliną, która tonęła i pływała na powierzchni wody oraz zbudowały dzwon nurkowy, który podnosił z dna zatopione skarby...
______________________________________________________________________________________
29 lipca 2017 roku, godz. 1830
Zabawa Naukowa dla Dzieci - nr 5
dr hab. inż Marek Kulczykowski, Instytut Budownictwa Wodnego PAN
Wesołe eksperymentowanie część - I
Podczas tej zabawy trochę na wesoło poeksperymentowaliśmy.
Przy pomocy zwykłego lusterka staraliśmy się zmusić nasz mózg do realizacji nietypowego zachowania. Patrząc w lusterko staraliśmy się poprawnie napisać swoje imię, wodząc palcem po specjalnym rysunku przemierzaliśmy labirynt, a na koniec z idąc z lusterkiem "rakiem" spróbowaliśmy pokonać krętą ścieżkę,
Następnie zajęliśmy się naszą statecznością. Dowiedzieliśmy się, że każde ciało ma swój środek ciężkości. Na specjalnym przyrządzie sprawdziliśmy, że ciało przewraca się, gdy jego środek ciężkości "wyjdzie" poza jego podstawę. Próbowaliśmy tak ustawić Pana Ratownika, by nawet małe dziecko mogło go przewrócić popychając go małym palcem. Następnie z własnych ciał zbudowaliśmy łuk i kopułę.
Na koniec "obudziliśmy" wulkan, który wybuchł plując spienioną lawą spływającą po jego zboczach.
______________________________________________________________________________________
5 sierpnia 2017 roku, godz. 1830
Zabawa Naukowa dla Dzieci - nr 6
dr hab. inż Marek Kulczykowski, Instytut Budownictwa Wodnego PAN
Wesołe eksperymentowanie - część II
Podczas tej zabawy będziemy kontynuowali nasze wesołe poeksperymentowanie. Pobawimy się z dziwną substancją, która rozpływa się, gdy się ją głaszcze, a twardnieje, gdy się ja uderza. Będziemy podnosili ciężki garnek z wodą dwoma paluszkami. Zobaczymy co trzeba zrobić, by długo ustać na jednej nodze. Dowiemy się, jak zanurzyć palec w wodzie i go nie zamoczyć. Spróbujemy zgasić świeczki schowane za różnymi przedmiotami...
Na zakończenie kolorowa ośmiornica pokaże nam jak rozchodzi się ciśnienie w wodzie.
______________________________________________________________________________________
12 sierpnia 2017 roku, godz. 1830
Zabawa Naukowa dla Dzieci - nr 7
Organizator: Nocny Huragan i Zaistniała Sytuacja
Jak usuwamy skutki kataklizmu i radzimy sobie bez
dachu nad głową, energii elektrycznej i bieżącej wody
______________________________________________________________________________________
19 sierpnia 2017 roku, godz. 1830
Zabawa Naukowa dla Dzieci - nr 8
dr hab. inż Marek Kulczykowski, Instytut Budownictwa Wodnego PAN,
mgr inż. Adam Kulczykowski, Firma „Prace podwodne – Adam Kulczykowski”
Jeszcze raz o wodzie, powietrzu i nurkowaniu....
Przy tej zabawie ponownie skorzystaliśmy z obecności nurka, który sprawdzał po huraganie dno jeziora przy kąpielisku naszego Ośrodka. Na prośbę dzieci oraz ich opiekunów, którzy nie uczestniczyli w lipcowych zabawach z nurkowaniem, powtórzyliśmy te zajęcia.
Podczas tej zabawy dzieci zapoznały się problemami i niebezpieczeństwami nurkowania. Zobaczyły, jak na przestrzeni wieków zmieniał się strój, w którym człowiek schodził pod wodę, Dowiedziały się o wyporze wody. Sprawdziły, jakie ciała w wodzie toną a jakie unoszą się na jej powierzchni, zobaczyły efekt załamania się światła w wodzie oraz zanikania większości kolorów wraz z głębokością. Samodzielnie wykonały małego nurka, który na ich żądanie sam zanurzał się pod wodą oraz zbudowały dzwon nurkowy, który podnosił z dna zatopione skarby...j zabawy dzieci
Po tym eksperymentalnym wstępie uczestnicy zabawy przeszli nad brzeg jeziora, gdzie spotkali się z prawdziwym nurkiem, który wynurzył się z głębokiej toni.
______________________________________________________________________________________
26 sierpnia 2017 roku, godz. 1830
Zabawa Naukowa dla Dzieci - nr 9
dr hab. inż Marek Kulczykowski, Instytut Budownictwa Wodnego PAN w Gdańsku
Dlaczego samolot lata
Podczas tej zabawy poznamy różne rodzaje samolotów i dowiemy się, dlaczego te maszyny latają. Poznamy powietrze i trochę się nim pobawimy. Następnie zapoznamy się z konstrukcją skrzydła samolotu - z tzw. kątem natarcia oraz profilem skrzydła. Przy tej okazji pobawimy się latawcem oraz dowiemy się o unoszącym samolot nadciśnieniu i podciśnieniu powietrza. Eksperymentując zrozumiemy dlaczego kształt samolotu musi być opływowy. Poznamy różne rodzaje napędu samolotu. Wykonując serię doświadczeń z rozgrzanym powietrzem zrozumiemy, dlaczego szybowiec (i balon) sam wznosi się nad ziemię. Poznamy zasadę działania śmigła oraz napędu odrzutowego. Zobaczymy, jak działa spadochron. Na koniec pobawimy się tzw. dronem.
______________________________________________________________________________________