Oranżeria Naukowa dla Najmłodszych 2013
Oranżeria Naukowa dla Najmłodszych to to cykl tzw. zabaw naukowych dla dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym (klasy 1-3) wprowadzony w 2012 roku do programu Letnich Spotkań z Nauką na prośbę Rady Upowszechniania Nauki PAN.
Jest to forma tzw. Kawiarni Naukowej dla Dzieci. Ponieważ dzieci nie pijają kawy, lecz przeważnie oranżadę, stąd nazwa tego cyklu popularnonaukowych imprez dla najmłodszych.
Imprezy "Oranżerii naukowej" odbywaja się w Osrodku IBW PAN w Czarlinie –Skoczkowie nad Wdzydzami przed wykładami Letnich Spotkań z Nauką i mają charakter zabawy naukowej. Są one prowadzone w formie dialogu pomiędzy prowadzącym, a dziećmi, który to dialog był bogato przeplatany ciekawymi eksperymentami i zajęciami w tzw. warsztatach. Czas trwania pojedynczej imprezy wynosił ok. 30 minut.
_______________________________________________________________________________________
6 lipca 2013 roku, godz. 1900
Tytuł: Dlaczego drgania i wstrzasy gruntu mogą doprowadzic do wielkich katastrof...
Podczas tej naukowej zabawy dzieci poznały ciekawą mikrostrukturę zwykłego piasku i doświadczalnie przekonały sie o nietypowym przenoszeniu obciążeń przez grunt próbując wypchnąć piasek z rurki zamknitej kawałkiem delikatnej bibuły. Przez chwilę stały się "czlowiekiem - piaskiem", który poddany działaniu drgań ulega "zniszczeniu". W kolejnym eksperymencie dwoma palcami zamieniały zwarty, wilgotny grunt w błotnistą ciecz. Pod koniec na własne oczy przekonały się, jak niewielkie drgania doprowadzają do zawalenia się zbudowanego na skraju skarpy wieżowca oraz powodują katastrofę platformy wiertniczej posadowionej na dnie morza.
Prowadzacy zabawę: Dr hab. Marek Kulczykowski, Instytut Budownictwa Wodnego PAN w Gdańsku
______________________________________________________________________________________
13 lipca 2013 roku, godz. 1900
Tytuł: Mechanika ciała, czyli dlaczego tak się poruszamy, jak się poruszamy... (Zabawy ze statyką część I)
Dlaczego stojąc plecami do ściany nie można dotknąć stóp? Dlaczego stojąc twarzą do ściany nie można się podnieść na palcach? Jak stoimy i poruszamy się, by nie przewrócic sie podczas marszu? Co trzeba zrobić by bezpiecznie usiąść i podnieść się z krzesła...
O tym i o innych niby zwyczajnych, a ciekawych problemach dzieci mogły się dowiedzieć podczas tej zabawy naukowej.
Na prostym modelu przedstawiono dzieciom Ziemię i wyjaśniono zjawisko grawitacji.
Przedstawiono problem środka ciężkości i sposoby jego wyznaczania w ciałach o kształtach regularnych i nieregularnych.
Omówiono wplyw polożenia środka ciężkości u człowieka na jego postawę i stateczność.
Pokazano, w jak dziwnych miejscach może się znajdować środek ciężkości w niektórych ciałach.
Poza tym można było zobaczyć "fakira", który siadał na desce nabitej gwoździami i któremu na głowie każdy mógł wbijać gwoździe.
Ponadto można było zobaczyć jak silnym uderzeniem rozbito młotem dużą, ciężką cegłę położoną na desce z gwoździami ułożonej na gołym brzuchu prowadzacego zabawę...
Na koniec, po tych wszystkich eksperymentach i prezentacjach, dzieci bez trudu wyjaśniły rodzicom dlaczego "fakirowi" nic sie nie stalo.
Prowadzacy zabawę: Dr hab. Marek Kulczykowski, Instytut Budownictwa Wodnego PAN w Gdańsku
______________________________________________________________________________________
20 lipca 2013 roku, godz. 1900
Tytuł: Ciężar powietrza... (Część I - czyli kilka fajnych eksperymentów na zachętę...)
Zabawa rozpoczęła się z kilkunastominutowym poślizgiem i trwała nieco krócej, niż przewidywano. Powodem było lekkie spóżnienie się organizatorów, którzy wracając z podróży naukowej wylądowali nieoczekiwanie na drugim krańcu Polski i wypożyczonym samochodem przebijali się przez zatłoczone drogi by zdążyć na Oranżerię i Spotkania. Dzieci jednak cierpliwie czekały, a ich poświęcenie nagrodzono kilkoma ciekawymi eksperymentami - tzw. "najlepszymi kawałkami z tortu"... Pełną wersję tej zabawy naukowej przedstawiono 27 lipca 2013.
Podczas tej zabawy można się było zorientować, że żyjemy na dnie powietrznego oceanu i przekonać się, jakie są tego konsekwencje. Krótko omówiono efekty nadciśnienia i podciśnienia i zilustrowano to eksperymentami. Można było zobaczyć, jak ciężar powietrza zgniata metalowe puszki, jak wpycha wodę do odwróconego dnem do góry słoika oraz jak nie pozwala wylać wody ze szklanki zamkniętej kartką papieru. Na koniec wystrzelono "w kosmos" rakietę zasilaną sprężonym powietrzem....
Prowadzacy zabawę: Dr hab. Marek Kulczykowski, Instytut Budownictwa Wodnego PAN w Gdańsku
______________________________________________________________________________________
27 lipca 2013 roku, godz. 1900
Tytuł: Ciężar powietrza... (Część II - czyli pełna wersja zaplanowanej zabawy...)
Ta zabawa była rozbudowaną wersją imprezy z 20 lipca.
Dzieci zrozumiały, że żyjemy na dnie powietrznego oceanu i przekonały się, jakie są tego konsekwencje.
W trakcie jednego z pierwszych eksperymentów dzieci "zobaczyły" powietrze.
Następnie dowiedziały się co to jest wiatr, co jest jego przyczyną i dlaczego wiatr wieje.
Poznały efekty nadciśnienia i podciśnienia. Mogły zobaczyć, jak ciężar powietrza zgniata metalowe puszki, jak wpycha wodę do odwróconego dnem do góry słoika oraz jak nie pozwala wylać wody ze szklanki zamkniętej kartką papieru. Zrozumiały, jak ludzie oddychają i dlaczego powietrze nie zgniata lub nie rozsadza im płuc.
Podczas kolejnego eksperymentu dzieci zobaczyły, czym różni sie przelewanie wody ze szklanki do szklanki w powietrzu od podobnego przelewania powietrza w wodzie. Wyjaśniono im zasadę działania dzwona nurkowego.
W dalszej części dzieci zapoznały się ze specyfiką ruchu powietrza wokół różnych przeszkód. Pomogły to zrozumieć eksperymenty polegające na dmuchaniu w papierowy mostek, próby zdmuchnięcia świeczki umieszczonej za różnymi przeszkodami, próby "wydmuchania" piłeczki z lejka oraz "wdmuchania" kulki papieru do butelki.
Na koniec jako ilustracje siły nadciśnienia wystrzelono rakietę zasilaną sprężonym powietrzem....
Prowadzący zabawę: Dr hab. Marek Kulczykowski, Instytut Budownictwa Wodnego PAN w Gdańsku
______________________________________________________________________________________
3 sierpnia 2013 roku, godz. 1900
Tytuł: Jak powstrzymać zanieczyszczenia gruntu i wody?
„Jak powstrzymać zanieczyszczenia gruntu i wody?” - była to impreza złożona z konkursów i eksperymentów przybliżająca dzieciom problem rozprzestrzeniania się wraz z wodą zanieczyszczeń w gruntach.
Pokazany został, między innymi, przepływ zanieczyszczonej wody przez filtr piaskowy, który oczyścił wodę ze szkodliwych substancji. Dzieci wprowadzały do stanowiska rozpuszczone zanieczyszczenia (wykonane bezpiecznych dla zdrowia substancji) i mogły zaobserwować, jak rozchodzą się one i osadzają w gruncie. Dzieci mogły także zapoznać się z ciekawą budową gruntów wpływającą na ich właściwości filtracyjne. Okazało się, że pewne grunty można wykorzystać do oczyszczenia przepływającej przez nie wody, a inne zastosować jako przegrodę blokującą przepływ zanieczyszczeń. Dzieci wzięły udział w konkursie, którego celem było wskazanie wpływu kształtu ziaren w gruncie i ich rozmieszczenia na przepuszczalność gruntów.
Ciekawym punktem imprezy były zajęcia ze specjalnie przygotowanym stanowisku pokazującym zanieczyszczenie jeziora odciekami z nie zabezpieczonego składowiska śmieci. W trakcie eksperymentu dzieci symulowały silne opady deszczu, który spowodował przepływ zanieczyszczonej wody w głąb podłoża i po dotarciu do wody gruntowej był przyczyną zanieczyszczenie jeziora.
Przy okazji przeprowadzonego doświadczenia przekazano dzieciom informacje na temat rodzajów odpadów, sposobów ich składowania i oczyszczania oraz metod izolacji wysypisk śmieci.
Prowadząca zabawę: Mgr inż. Aleksandra Korzec, Instytut Budownictwa Wodnego PAN w Gdańsku
______________________________________________________________________________________
10 sierpnia 2013 roku, godz. 1900
Tytuł: Jak chronimy brzeg morski w Polsce
Impreza byla prowadzona w formie dialogu ze zgromadzonymi dziećmi.
Na wstępie dzieci dowiedziały się, jakie rodzaje brzegów morskich występują w Polsce. Podano przykłady brzegów niskopołozonych, wydmowych i klifowych.
Wspólnie zastanawiano się nad przyczynami niszczenia brzegów. Za oczywiste uznano falowanie, zwłaszcza w czasie sztormów oraz przemieszczanie piasku przez wiatr. Rozważano zagrożenia związane z podniesieniem sie poziomu morza w czasie sztormów oraz z negatywnym oddzialywaniem pradów wzdłużbrzegowych. Zastanawiano się nad niszczeniem przez fale brzegów klifowych, w zależności od tego z jakiego gruntu są one zbudowane. Poruszono również problem niszczenia wydm przez przebywajacych na plaży ludzi.
Następnie dzieci zapoznały się z makietą przedstawiającą obszar przybrzeżny wraz z modelami możliwych budowli ochronnych. Zaprezentowane tam, między innymi:
1. Naturalne umocnienia brzegu (płotki, roślinność),
2. Budowle bierne utrzymujące obecny stan brzegu:
- Wał przeciwsztormowy,
- Opaskę brzegowa,
- Falochron brzegowy.
3. Budowle czynne, których rolą jest odbudowanie niszczonego obszaru:
- Ostrogę brzegowa,
- Próg podwodny.
Dzieci zapoznały się zapoznają się z tymi budowlami, stwierdzając, że często spotykają je w trakcie przebywania na wybrzeżach Bałtyku. Dzieciom wyjaśniono, jak ważne zadania spełniają te konstrukcji, zachęcajac je o do dbałości o ich stan w trakcie pobytu nad morzem.
Koncepcja imprezy i wykonanie makiety:
Mgr Mgdalena Stella, Instytut Budownictwa Wodnego PAN w Gdańsku
Prowadzący zabawę:
Dr hab. inż. Marek Kulczykowski, Instytut Budownictwa Wodnego PAN w Gdańsku
______________________________________________________________________________________
17 sierpnia 2013 roku, godz. 1900
Tytuł: Drony - bezzałogowe, zdalnie sterowane statki latające
Na wstępie dzieciom wyjaśniono genezę i znaczenie pojecia "drona".
Poinformowano, że pierwsze bezzałogowe samoloty stosowano w lotnictwie wojskowym już prawie 100 lat temu, podczas I wojny światowej.
Następnie, na ilustracjach przedstawiono najróżniejsze rodzaje dronów: od najmniejszych - kilkucentymetrowych, po potężne bezzałogowe samoloty bombowe.
Obecny w Ośrodku konstruktor dronów pan Andrzej Chrzastowski opowiedział dzieciom o zasadach budowy i działania takich maszyn.
W dalszej kolejności pokazano dzieciom latajace drony: helikopter - zabawkę oraz quadrokopter służacy do nauki sterowania ciężkim profesjonalnym dronem. Odbył sie krótki pokaz ewolucji powietrznych wykonywanych prze te maszyny.
Na zakończenie obecny w Ośrodku archeolog pan mgr Wacław Kulczykowski uruchomił profesjonalnego drona stosowanego m.in. do badań archeologicznych. Latająca maszyna wykonywała różne ewolucje oraz filmowała i fotografowała publiczność zgromadzoną na Oranżerii Naukowej i Spotkaniach z Nauką.
Prowadzący zabawę:
Dr hab. inż. Marek Kulczykowski, Instytut Budownictwa Wodnego PAN w Gdańsku
Andrzej Chrząstowski, Konstrukcja Dronów, Malbork
Mgr Wacław Kulczykowski, Instytut Historii UG
______________________________________________________________________________________
24 sierpnia 2013 roku, godz. 1900
Tytuł: Mechanika ciała, czyli co to są i jak działają maszyny proste (Zabawy ze statyką część II)
Jak sie bujać na huśtawce w pojedynkę? Jak odwrócić do góry dnem wiaderko z wodą, by nie wylać ani kropli? Jak podnieść ciężar wiekszy od wagi naszego ciała?
O tym i o innych niby zwyczajnych, a ciekawych problemach dzieci mogły się dowiedzieć podczas tej zabawy naukowej.
Na wstepie na prostym modelu przedstawiono dzieciom Ziemię i wyjaśniono zjawisko grawitacji.
Następnie omówiono problem rozkładu ciężaru ciała. Dzieci stawały nogami i opierały się rękami na kilku wagach, mierząc swój ciężar przy 1, 2 i 4 punktach oparcia. Przenosząć obciążenia z nogi na nogę badały wpływ położenia swojego środka ciężkości na rozkład obciązenia. Podobne ćwiczenia przeprowadzano wisząc na drążku, na dwóch i na jednej ręce.Te i inne ćwiczenia te pozwoliły na zrozumienie pojęcia rozkładu obciążenia oraz ułatwiły poznanie zasad działania maszyn prostych - dźwigni jednostronnej i dwustronnej oraz tzw. bloczka. Dzieci wykorzystujac te urzadzenia z łatwością podnosiły duże ciężary.
W dalszej kolejności wyjasniono zjawisko siły dośrodkowej na przykładzie wiaderka z wodą. Podczas obracania wiaderka na sznurku, nie wylała się z niego ani jedna kropla wody.
Na koniec, na specjalne życzenie, powtórzono zabawę z "fakirem", który siadał na desce nabitej gwoździami i któremu na głowie każdy mógł wbijać gwoździe. Ponadto na zakończenie silnym uderzeniem młota rozbito dużą, ciężką cegłę położoną na desce z gwoździami ułożonej na gołych piersiach prowadzacego zabawę...
Prowadzący zabawę: Dr hab. Marek Kulczykowski, Instytut Budownictwa Wodnego PAN w Gdańsku
______________________________________________________________________________________