5 lipca 2008 roku, godz. 2000
Tytuł: Biotechnologia: co obiecała i co daje
Początek nowoczesnej biotechnologii można powiązać z powstaniem inżynierii genetycznej (1972), która od początku obiecywała nowe odkrycia: w naukach podstawowych (budowa genów, genomów, mechanizmy regulacji ich aktywności, produkty białkowe) i w dziedzinie zastosowań (wytwarzanie leków, opanowanie systemu asymilacji azotu powietrza). Należy przyznać, że w naukach podstawowych dzięki stosowaniu metod inżynierii genetycznej, dokonano odkryć o niesłychanym znaczeniu (zjawisko genów podzielonych, odkrycie małych cząsteczek RNA i ich roli w regulacji aktywności genomów, opracowanie rewolucyjnych, szybkich i w miarę ulepszania automatyzowanych technik pracy, takich jak hybrydyzacja, sekwencjonowanie DNA i białek, PCR, mikromacierze).
Postępy biotechnologiczne, częściowo już osiągnięte, są często bardziej obiecujące niż przewidywano. Biotechnologia rozwija się z różna szybkością w różnych dziedzinach: najszybciej w diagnostyce medycznej i produkcja leków, najwolniej w biotechnologii przemysłowa. Pojawiły się poważne problemy w zakresie bioetyki (spory o komórki macierzyste, klonowanie, hybrydy zwierzęce, GMO), a także własności intelektualnej (patenty). Pojawił się także trzeci - po nauce i przemyśle - partner, z którym trzeba się liczyć: opinia publiczna. Biotechnologię nadal uważa się za technologie przyszłości w szybko zmieniającym się świecie, pełnym problemów demograficznych, socjalnych, ekonomicznych. Jej droga w przyszłość na pewno nie będzie prosta i zawsze, we wszystkich gałęziach, wznosząca.
Wykładowca: Prof. dr hab. Magdalena Fikus, Instytut Biochemii i Biofizyki PAN w Warszawie
Kręgiem zainteresowań zawodowych prof. Magdaleny Fikus w Instytucie Biochemii i Biofizyki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie są genetyka i biofizyka. Prof. Fikus prowadzi także wykłady akademickie w warszawskich uczelniach wyższych. Jest członkiem Rad Naukowych IBB PAN i Międzywydziałowego Studium Biotechnologii PW. Jest Przewodniczącą Rady Upowszechniania Nauki przy Prezesie PAN, wiceprezesem Towarzystwa Popierania i Krzewienia Nauk, a także członkiem Rady Programowej w Centrum Nauki Kopernik. Wiele uwagi poświęca popularyzacji osiągnięć naukowych - jest współorganizatorką odbywających się od wielu lat Warszawskich Festiwali Nauki, autorką książek popularnonaukowych i rozdziałów w podręcznikach biologii molekularnej. Jest też pomysłodawczynią i współorganizatorką Warszawskiej Kawiarni Naukowej, Szkoły Biologii Molekularnej Festiwalu, inicjatorką szkoły popularyzacji matematyki. Napisała dziesiątki popularyzatorskich artykułów, udzieliła dziennikarzom setek wywiadów, także w audycjach radiowych i telewizyjnych. Zainicjowała cykliczna 45. minutową audycję o problemach nauki w Radio TOK FM. Jest współorganizatorką i inicjatorką Stowarzyszenia Europejskich Spotkań z Nauką (European Science Events Association, EUSCEA), jest także ekspertem krajowym w European Science in Society Program Committee w Brukseli. Za swoją działalność popularyzatorską otrzymała m.in. nagrodę "Problemów" i "Kuriera Polskiego, nagrodę im. Hugona Steinhausa, nagrodę im. Bronisława Filipowicza, nagrodę Polskiego Towarzystwa Genetycznego, Nagrodę Prezesa PAN, Nagrodę Rektora UW, Nagrodę Miasta stoł. Warszawa. Laureatka tytułu „Fenomena Roku”, przyznanego przez Tygodnik Przekrój oraz tytułu „Popularyzatora Nauki” przyznanego przez Ministerstwo Nauki i Informatyzacji.
Instytut Biochemii i Biofizyki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie powstał w roku 1957. Jego profil naukowy ewoluował od klasycznej biochemii i chemii fizycznej do uprawianej obecnie biologii molekularnej. Badania prowadzone w Instytucie mają duże znaczenie dla medycyny (inżynieria genetyczna, badanie genotypów bakterii i innych prostych organizmów). Instytut zatrudnia około 200 pracowników naukowych, prowadzi studia doktoranckie dla absolwentów wydziałów biologii, chemii, fizyki, nauk rolniczych i medycyny oraz liczne prace magisterskie, także studentów spoza Warszawy. Mieści się w nim również obecnie Centrum Doskonałości Biotechnologii Molekularnej, powołane w ramach 5 Programu Ramowego Unii Europejskiej oraz Centrum Polsko-Francuskie Biotechnologii Roślin.
12 lipca 2008 roku, godz. 2000
Tytuł: Polscy letnicy nad Bałtykiem w XIX i w I połowie XX wieku
Wykład poświęcony jest początkom turystyki i wypoczynku na polskim wybrzeżu morskim. Ukazuje nie tylko słowami, ale i ilustracjami przemiany zachodzące w obyczajowości związanej z plażowaniem i spędzaniem wolnego czasu w XIX i XX wieku (do wybuchu wojny). Omawia, często posługując się anegdotami i ciekawostkami, powstanie nowego zwyczaju, spędzania urlopów i wakacji "u wód", jak kiedyś mówiono, przemiany zachodzące u miejscowej ludności, która stykała się z letnikami, zabawne sytuacje, jakie to powodowało, rozwój kąpielisk nadmorskich, sposób spędzania czasu przez przybyszy, itd. Wykład przygotowano na podstawie książki, której prof. Stegner jest współautorem: "Po słońce i wodę. Polscy letnicy nad Bałtykiem".
Wykładowca: Prof. dr hab. Tadeusz Stegner, Dyrektor Instytutu Historii Uniwersytetu Gdańskiego, ul. Wita Stwosza 55, 02-952 Gdańsk, e-mail: sekih@univ.gda.pl
Prof. Tadeusz Stegner jest wybitnym historykiem. Specjalizuje się w historii Polski XIX i XX wieku. Jego zainteresowania naukowe skupiają się głównie na protestantyzmie, kwestiach wyznaniowych, narodowych, myśli politycznej i życiu codziennym na ziemiach polskich XIX-XX w. Autor 6 książek i ponad 50 artykułów w czasopismach naukowych. Członek Polskiego Towarzystwa Historycznego, Gdańskiego Towarzystwa Naukowego, Przewodniczący Rady Muzeum Miasta Gdyni. Laureat wielu nagród, m.in. Fundacji Popierania Niezależnej Kultury Polskiej (POLKUL). Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi, medalem 70-lecia Gdyni oraz medalem Komisji Edukacji Narodowej. Prof. Tadeusz Stegner pełni obecnie funkcję dyrektora Instytutu Historii Uniwersytetu Gdańskiego
Uniwersytet Gdański został powołany 20 marca w 1970 roku. Powstał z połączenia Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Sopocie, Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Gdańsku; później w jego skład weszło także Wyższe Studium Nauczycielskie. Prekursorką Uniwersytetu Gdańskiego była Wyższa Szkoła Handlu Morskiego w Sopocie, która rozpoczęła działalność w 1945 i już w 1947 roku wydała pierwsze dyplomy, gdyż kontynuowali na niej naukę studenci trzeciego roku. Obecnie Uniwersytet Gdański jest największą uczelnią wyższą w regionie pomorskim. Oferuje możliwość kształcenia na prawie 40 kierunkach studiów w zakresie ponad 120 specjalności. Na 10 wydziałach studiuje prawie 33 tysiące studentów, doktorantów oraz słuchaczy studiów podyplomowych, którymi opiekuje się 1700 pracowników naukowych.
9 lipca 2008 roku, godz. 2000
Tytuł: Kościół - prehistoria, historia, stan dzisiejszy
Wykładowca: Ksiądz prof. dr hab. Jan Bernard Szlaga, Biskup Pelpliński
Jego Ekscelencja Ksiądz Biskup Jan Bernard Szlaga jest profesorem biblistyki W latach 1981-84 pełnił funkcję dziekana Wydziału Teologii w KUL , zaś w latach 1984-88 sprawował obowiązki prorektora Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Był wykładowcą Wyższego Seminarium Duchownym w Lublinie. Obecnie jest profesorem Wyższego Seminarium Duchownego w Pelplinie oraz Uniwersytetu Gdańskiego, gdzie od 1991 r. jest profesorem zwyczajnym na Wydziale Filologiczno-Historycznym. Od 1988 roku sprawował funkcję Biskupa Pomocniczego ówczesnej Diecezji Chełmińskiej, zaś od 1992 r. jest Biskupem Pelplińskim. Od 1996 roku pełni również funkcję przewodniczącego Rady Naukowej Konferencji Episkopatu Polski, jest członkiem Rady do spraw Ekumenizmu oraz członkiem Dialogu pomiędzy Konferencją Episkopatu Polski, a Polską Radą Ekumeniczną. Jest autorem ponad 350 publikacji, książek, zbiorowych prac książkowych, recenzji, wywiadów, artykułów, felietonów, opracowań encyklopedycznych.
26 lipca 2008 roku, godz. 2000
Tytuł: Czy rośliny lecznicze mogą pomagać w zwalczaniu chorób?
Coraz więcej badań eksperymentalnych wskazuje na to, że sprawne funkcjonowanie układu odpornościowego w znacznej mierze jest uzależnione od odżywiania. Nie tylko niedobory żywieniowe wiążą się z upośledzeniem odporności i zwiększoną podatnością na infekcje, ale również i otyłość odbija się niekorzystnie na funkcjonowaniu układu odpornościowego. Porównując stan zdrowia społeczeństw ubogich, w których częste są objawy niedożywienia, z sytuacją prowadzącego do otyłości nadmiernego spożywania pokarmów, stwierdzono istnienie prawidłowości dotyczących częstości występowania pewnych chorób. Osoby niedożywione częściej zapadają na choroby infekcyjne, nierzadko związane z niskim stanem higieny w tych środowiskach, zaś w społeczeństwach z wysokim stopniem otyłości częściej pojawiają się choroby autoimmunizacyjne, wskazujące na nadmierną i niewłaściwie skierowaną aktywność układu odpornościowego. Oprócz ilości i właściwego wykorzystania pobieranego pokarmu, ważną rolę w procesach odpornościowych pełni także jego skład jakościowy. Korzystny wpływ niektórych składników diety na zdrowie ludzi znany był od dawna a systematyczne badania doprowadziły do stworzenia pojęcia ”żywność funkcjonalna”, oznaczającego pokarm lub jego składnik, który korzystnie wpływa na zdrowie lub samopoczucie, niezależnie od swej wartości odżywczej. W następstwie tych poszukiwań pojawił się termin “żywienie odpornościowe” czyli modyfikacja odporności przez odpowiedni skład diety, stanowiąca istotny czynnik wspomagający w terapii np. u pacjentów onkologicznych, po zabiegach chirurgicznych. Ostatnie lata przyniosły także wzrost zainteresowania tzw. “żywnością ekologiczną”, lepiej znaną jako “zdrowa żywność”, której podstawową zaletą jest to, że do jej produkcji (uprawa roślin, hodowla zwierząt) nie używa się żadnych środków chemicznych, takich jak nawozy sztuczne, pestycydy czy antybiotyki. Mimo, iż intuicyjnie traktujemy taką żywność jako lepszą dla zdrowia, naukowe poznanie jej rzeczywistego wpływu na odporność znajduje się jeszcze na etapie badań wstępnych.
Wykładowcy: Prof. dr hab. Krystyna Skwarło-Sońta i mgr Mateusz Gołąb, Uniwersytet Warszawski, Zakład Fizjologii Zwierząt, Wydział Biologii, Uniwersytet Warszawski, ul. Miecznikowa 1, 02-096 Warszawa
Prof. Krystyna Skwarło-Sońta (e-mail: kss@biol.uw.edu.pl) jest pracownikiem naukowym Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego i prodziekanem tego wydziału. W Zakładzie Fizjologii Zwierząt Kręgowych Instytutu Zoologii zajmuje się fizjologią porównawczą zwierząt, zwłaszcza neuroimmunologią i regulacją hormonalną. Jest autorką wielu prac naukowych, książek popularnonaukowych i artykułów. Piastuje funkcję wiceprezesa Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika, jest członkiem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego oraz Neuroimmunological Society.
Mgr Mateusz Gołąb (e-mail: golmat@biol.uw.edu.pl) jest doktorantem na Wydziale Biologii Uniwersytetu Warszawskiego. W ramach pracy magisterskiej badał immunomodulacyjne właściwości inhalacji olejkiem eterycznym uzyskanym z drzewa herbacianego obserwując jego przeciwzapalne efekty. Obecnie zajmuje się przeciwzapalnymi właściwościami triterpenoidów otrzymywanych z roślin stosowanych w medycynie ludowej, tj borówki brusznicy i nagietka oraz melatoniny. Badane związki wykazują właściwości przeciwzapalne, przez co mogą ograniczać powstawanie chronicznych stanów zapalnych jelit, które w konsekwencji mogą powodować nieprawidłowości w funkcjonowaniu jelit a także powstawanie raka.
Uniwersytet Warszawski powstał w roku 1816 roku z inicjatywy S.K. Potockiego i S. Staszica jako Królewski Uniwersytet Warszawski. W okresie rozbiorów wielokrotnie zamykany w wyniku carskich represji. Od 1915 roku działa jako polska uczelnia, zaś w latach 30-tych otrzymuje imię J. Piłsudskiego. Uniwersytet liczy wówczas 9 wydziałów. W okresie II wojny światowej działa w konspiracji. Obecnie uczelnia ma 18 wydziałów, ok. 5,5 tys. pracowników akademickich i kształci ponad 60 tys. studentów.
2 sierpnia 2008 roku, godz. 2000
Tytuł: Żywienie mózgu
Od odżywienia komórek mózgu, ich zaopatrzenia w substancje dostarczające energii, budujące struktury komórek nerwowych i pełniące funkcje regulujące zależy sprawność umysłowa i ruchowa, zachowanie, pamięć i podatność na choroby neurodegeneracyjne.
Mózg nie gromadzi zapasów substratów energetycznych, a ma szczególnie duże zapotrzebowanie na energię. Masa mózgu stanowi ok. 2% masy ciała, ale jego ukrwienie obejmuje 15 % wyrzutu sercowego, a tempo przemiany materii - 20-30 % spoczynkowej przemiany materii całego organizmu. Głównym substratem energetycznym dla mózgu jest glukoza. Mózg nie wykorzystuje w celach energetycznych kwasów tłuszczowych. Obniżenie poziomu glukozy we krwi spowodowane długimi przerwami w spożywaniu posiłków obniża sprawność umysłową, co wyraźnie obserwowano u osób, które nie zjadły śniadania. Powtarzające się nadmierne obniżenia stężenia glukozy w krążeniu mogą prowadzić do trwałego zmniejszenia zdolności poznawczych.
Znaczenie kwasów tłuszczowych dla mózgu wynika z ich udziału w budowie błon komórkowych, które pełnią zasadniczą rolę w przewodzeniu impulsów nerwowych. Szczególnie ważne są wielonienasycone kwasy tłuszczowe n-3, nie syntetyzowane w organizmie człowieka i wymagające dostarczania z pokarmem. Bogate w ten typ kwasów są ryby i owoce morza.
Pełnowartościowe białko jest ważne dla mózgu ze względu na to, że aminokwasy nie syntetyzowane w organizmie człowieka, jak fenyloalanina i tryptofan, są prekursorami neuroprzekaźników. Niewystarczające, czyli niezrównoważone zaopatrzenie dróg nerwowych w aminokwasy może powodować m.in. obniżenie aktywności układu nagrody, czego konsekwencją może być pojawienie się skłonności do alkoholu, narkotyków i nadmiernego spożywania pokarmu.
Witaminy biorą udział w regulacji metabolizmu komórek nerwowych oraz w syntezie neuroprzekaźników. Duże znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania mózgu oraz utrzymania jego sprawności podczas starzenia się organizmu mają witaminy z grupy B oraz witaminy antyoksydacyjne – C i E.
Bardzo ważnym składnikiem pożywienia, niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania mózgu, jest woda, która stanowi 80% masy mózgu. Nawet niewielkie odwodnienie mózgu powoduje wydzielanie hormonów stresowych, które mogą uszkodzić i bardzo często uszkadzają struktury mózgu. Aby zapewnić dostateczne nawodnienie mózgu, trzeba codziennie wypić ok. 2,5 l wody w postaci różnych płynów.
Wykładowca: Prof. dr hab. Danuta Rosołowska-Huszcz, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Prof. Danuta Rosołowska-Huszcz pracuje w Katedrze Dietetyki Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego. Zajmuje się badaniami nad wpływem żywienia na regulacje hormonalne w organizmie – aktywność tarczycy, działanie insuliny w tkankach docelowych oraz funkcje endokrynne białej tkanki tłuszczowej. Należy do Polskiego Towarzystwa Fizjologicznego oraz Polskiego Towarzystwa Dietetycznego.
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego jest najstarszą rolniczą szkołą wyższą w Polsce i czwartą tego typu uczelnią w Europie. Jej początki sięgają 1816 r. i są związane z utworzeniem Instytutu Agronomicznego w Marymoncie. W 1919r. Uczelnię upaństwowiono, a pierwszy statutu został zatwierdzony przez Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego. Po wojnie nastąpił dalszy rozwój Uczelni, wyrażający się między innymi wzrostem liczby wydziałów. W 1956 roku, w zamian za ziemie majątku w Skierniewicach oraz część Pól Mokotowskich, Uczelnia otrzymała tereny na Ursynowie wraz z sąsiadującymi gospodarstwami w Wolicy, Natolinie i Wilanowie. W 1989 roku przeniesiono do Pałacu w Ursynowie - dawnej własności Krasińskich – siedzibę władz Uczelni, a od 2003 roku ostatecznie ulokowano tu wszystkie wydziały, tworząc jeden z najnowocześniejszych kampusów uniwersyteckich w Europie, zarówno pod względem architektury, jak i wyposażenia w sprzęt badawczy. (www.sggw.pl).
9 sierpnia 2008 roku, godz. 2000
Tytuł: Pikantna chemia
Henryk Żeglarz, Diego Cão, Bartolomeo Diaz, Vasco da Gama, Krzysztof Kolumb. Gdyby nie podejmowane przez nich wyprawy, nie byłoby może w naszych kuchniach pieprzu, imbiru, papryki, goździków czy gałki muszkatołowej. Czy Zingeron, Eugenol i Safrol to imiona wodzów witających Magellana na Wyspach Korzennych? Dlaczego mole uciekają z szafy wykonanej z drewna sasafranu? Czego szukał Antonie Leeuwenhoek pod mikroskopem w zawiesinie wodnej drobno zmielonego pieprzu? Odpowiedzi na te pytania usłyszymy podczas wykładu, w którym przedstawione zostaną cząsteczki chemiczne (piperyna, kapsaicyna, mirystycyna, elemicyna) odpowiedzialne za własności smakowe i zapachowe przypraw. Dowiemy się też, jak blisko od gałki muszkatołowej do MDMA (Ecstasy).
Wykład "na bis": Fenole o wielu obliczach
Wykładowca: Dr hab. Mariusz Krzysztof Marchewka, Zakład Spektroskopii Molekularnej, Instytut Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych PAN, ul. Okólna 2, 50-422 Wrocław, email: M.Marchewka@int.pan.wroc.pl
Dr Mariusz Krzysztof Marchewka ukończył fizykę na Uniwersytecie Wrocławskim. Po studiach rozpoczął pracę w Instytucie Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego, gdzie zajmował się spektroskopią ciała stałego (w podczerwieni i fotoakustyczną). Następnie swoją pracę naukową kontynuował w Instytucie Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych PAN w Zakładzie Spektroskopii Molekularnej, gdzie początkowo zajmował się badaniem monokryształów kwaśnych soli kwasu siarkowego i selenowego z wiązaniem wodorowym metodami spektroskopii oscylacyjnej w świetle spolaryzowanym. Obecnie jego naukowe zainteresowania skupiają się na praktycznych aspektach hodowli krystalicznych kompleksów kwasowo-zasadowych metodą powolnego odparowywania wodnych roztworów, spektroskopii oscylacyjnej i przemianach fazowych kryształów molekularno-jonowych z wiązaniami wodorowymi oraz na nowych materiałach molekularnych do optyki nieliniowej. Jest autorem lub współautorem 72 publikacji.
Instytut Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych PAN jest jednym z największych instytutów fizycznych w Polsce. Zatrudnia obecnie ok. 200 pracowników, w tym 35 profesorów i docentów. Tematyka badawcza Instytutu obejmuje wszechstronne badania fizykochemiczne struktury ciała stałego oraz jej wpływu na własności fizyczne, chemiczne i spektroskopowe, ze szczególnym naciskiem położonym na badania w niskich temperaturach. Specjalnością Instytutu są: badania magnetyczne, badania nadprzewodników, fizyka przemian fazowych oraz spektroskopia molekularna. Instytut posiada nowoczesne wyposażenie aparaturowe i dzięki wysokokwalifikowanej kadrze naukowej może prowadzić badania na światowym poziomie oraz szkolić młodych pracowników naukowych. W Instytucie istnieje studium doktoranckie, a także prowadzone są prace dyplomowe studentów uczelni polskich i zagranicznych. Dotychczas Rada Naukowa Instytutu nadała 132 stopnie doktora nauk fizycznych i chemicznych oraz przeprowadziła 37 przewodów habilitacyjnych z fizyki i chemii.
16 sierpnia 2008 roku, godz. 2000
Tytuł: O pożytkach wszelakich płynących z produktów naturalnych roślin, biotechnologiczną metodą przysposobionych
Rośliny są chyba największym rezerwuarem niezwykłych i bardzo różnorodnych związków chemicznych. To one wytwarzają substancje organiczne, które występują w największych ilościach na świecie, a więc celulozę i ligniny. Z drugiej strony, rośliny syntezują produkty naturalne, dawniej zwane metabolitami wtórnymi, które w niewielkich ilościach wykazują bardzo silną aktywność biologiczną, w tym także skierowaną na inne organizmy. Produkty naturalne roślin funkcjonują w życiu ludzi od tysięcy lat, praktycznie we wszystkich sferach aktywności ludzkiej. Część z nich wykorzystujemy bezpośrednio, a część po wstępnym przetworzeniu. Definiując biotechnologię jako wykorzystanie organizmów żywych prowadzące do uzyskania produktów, można stwierdzić, że chleb, sery, czy piwo uzyskiwane są w procesach biotechnologicznych. Rozwój inżynierii genetycznej w XX w. spowodował, że zakres możliwych zastosowań procesów biotechnologicznych gwałtownie się rozszerzył. W wykładzie pokazane zostaną przykłady takich zastosowań, w tym również te najbardziej w ostatnim czasie dyskutowane, czyli biopaliwa oraz leki przeciwnowotworowe.
Wykładowca: Prof. zw. dr hab. Przemysław Wojtaszek, Zakład Biologii Molekularnej i Komórkowej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu; Pracownia Proteomiki i Metabolomiki Instytutu Chemii Bioorganicznej PAN w Poznaniu, 61-704 Poznań, ul. Noskowskiego 12/14, tel. (0-61) 852-89-19, fax 852-05-32, e-mail: przemow@ibch.poznan.pl
Prof. Przemysław Wojtaszek jest biologiem roślin, zajmuje się zagadnieniami z pogranicza biologii komórki, biochemii i fizjologii roślin. W centrum jego zainteresowań jest strukturalna i funkcjonalna integralność komórek roślin. Autor lub współautor około 200 artykułów i komunikatów naukowych. Członek-założyciel oraz pierwszy prezydent Polskiego Towarzystwa Biologii Eksperymentalnej Roślin, członek Towarzystw: Botanicznego i Biochemicznego oraz The Biochemical Society (Wlk. Brytania). Członek Komitetu Biotechnologii przy Prezydium PAN oraz Komitetu Fizjologii, Genetyki i Hodowli Roślin PAN. Redaktor Naczelny Acta Physiologiae Plantarum i Communicative and Integrative Biology oraz członek rad redakcyjnych The Biochemical Journal, Plant Signaling and Behavior i Acta Societatis Botanicorum Poloniae.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza jest trzecim pod względem wielkości uniwersytetem w Polsce. Początki Wydziału Biologii wiążą się ściśle z powstaniem Uniwersytetu Poznańskiego w 1919 r., gdy wśród 21 katedr Wydziału Filozoficznego znalazły się Katedra Botaniki i Katedra Zoologii. W obecnej postaci Wydział Biologii powołano do życia w 1984 r. W 1992 r. w strukturze Wydziału wyodrębniono Instytut Biologii Molekularnej i Biotechnologii (IBMiB), zatrudniający obecnie ok. 80 pracowników, w tym ok. 30 doktorantów. Instytut tworzy siedem samodzielnych jednostek badawczych, prowadzących badania w zakresie szeroko pojmowanej biochemii, biologii molekularnej, bioenergetyki i biotechnologii. Głównymi obiektami badawczymi są rośliny, a także jednokomórkowe organizmy eukariotyczne. Jako jednostka dydaktyczna, Instytut koordynuje prowadzenie zajęć na kierunku biotechnologia oraz na specjalnościach bioinformatyka i biologia molekularna na kierunku biologia.
Instytut Chemii Bioorganicznej Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu (IChB PAN) w swej obecnej postaci istnieje od 1988 r. Jego początki sięgają jednakże lat 50-tych, gdy utworzone zostały Pracownia Alkaloidów i Pracownia Biochemii Roślin. Z ich połączenia powstał Zakład Stereochemii Produktów Naturalnych IChO PAN, który, pod kierownictwem prof. Macieja Wiewiórowskiego, w 1980 r. usamodzielnił się i osiem lat później, już pod dyrekcją prof. Andrzeja Legockiego, przekształcił w Instytut. Obecnie Instytut jest jednostką interdyscyplinarną, a główne kierunki badań dotyczą analiz kwasów nukleinowych na wszystkich poziomach organizacyjnych, biologii i genetyki molekularnej roślin, fitochemii, genetycznych podstaw nowotworzenia, biokrystalografii i bioinformatyki. IChB PAN zatrudnia około 280 pracowników, wśród nich ok. 40 doktorantów. W 1994 r. przy Instytucie afiliowane zostało Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe.
23 sierpnia 2008 roku, godz. 2000
Tytuł: Osuwiska na stokach górskich – realne zagrożenia
Jednym z znaczących czynników kształtowania współczesnej rzeźby gór są ruchy masowe na zboczach, nazywane osuwiskami. W Polsce szczególnie narażony na występowanie osuwisk jest rejon Karpat, których powierzchnia wynosi ok. 19 tys. km2, co stanowi 6% powierzchni kraju. Na tym obszarze zanotowano ponad 95% wszystkich polskich osuwisk; szacuje się, że ich liczba sięga ok. 23 tys., co daje średnio ponad jedno osuwisko na km2. Przyczyna osuwiskowości Karpat tkwi w ich budowie geologicznej i wynika głównie z obecności słabych łupków ilastych, podatnych na działanie wody. Koniec ostatniej dekady XX wieku oraz pierwsze lata wieku XXI zaznaczyły się nasileniem zjawisk osuwiskowych. Spowodowały to ekstremalne opady, a także wzrastająca ingerencja człowieka w środowisko naturalne. W rezultacie na mocy ustawy z roku 2002, osuwiska zostały uznane za klęskę żywiołową - na równi na przykład z powodziami. Ich skutki nie są tak drastyczne jak efekty powodzi, które mają często charakter katastrofalny, choć „jednorazowy”. Dlatego są one szybciej eliminowane z pamięci ludzkiej, bardzo często kodowane w sposób irracjonalny jako zjawisko, które było, ale już się nie zdarzy. Jednak zniszczenia spowodowane w ciągu wielu lat przez osuwiska są porównywalne z wywołanymi incydentalnymi powodziami. Dlatego osuwiska są problemem ważnym, choć wciąż niedocenionym. Wykład poświęcony jest prezentacji osuwisk, głównie karpackich, lecz także kilku zagranicznych. Zamierzeniem autora jest przedstawienie tematyki w sposób „anegdotyczny”, bez zbytniego obciążania rozważaniami o charakterze ściśle naukowym.
Wykładowca: Doc. dr hab. inż. Lesław Zabuski, Instytut Budownictwa Wodnego PAN, 80-328 Gdańsk, ul. Kościerska 7, tel. 0-58 552 20 11, e-mail: lechu@ibwpan.gda.pl
Doc. Lesław Zabuski jest pracownikiem naukowym w IBW PAN w Gdańsku od ponad 35 lat. Wybitny specjalista w zakresie mechaniki skał. Jego prace badawcze koncentrują się na obszarze Karpat, gdzie zajmuje się zagadnieniami procesów deformacji i stateczności masywu skalnego fliszu karpackiego. Bierze udział w realizacji licznych projektów badawczych krajowych i zagranicznych. Autor ok. 100 artykułów, opublikowanych w czasopismach naukowych oraz współautor 3 książek.
Instytut Budownictwa Wodnego Polskiej Akademii Nauk w Gdańsku-Oliwie, który swoją działalność rozpoczął w roku 1953, prowadzi badania naukowe dla celów gospodarki wodnej, budownictwa hydrotechnicznego i inżynierii morskiej w ramach takich dyscyplin naukowych jak: mechanika płynów, geomechanika oraz teoria budowli inżynierskich. Większość dużych obiektów hydrotechnicznych w Polsce (np. zapory w Tresnej, Włocławku, Solinie, Koronowie, Port Północny czy Kanał Piastowski) zaprojektowano przy udziale Instytutu, który prowadził również badania i pomiary zagranicą (Irak, Libia, Senegal, Wietnam, Algieria, Kuba, Maroko, Syria, Jugosławia, Holandia, Nigeria). W Instytucie pracują obecnie 62 osoby, w tym 34 pracowników naukowych. Instytut posiada prawo nadawania stopnia doktora nauk technicznych w dziedzinie budownictwa. Od 1 grudnia 2002 działa w nim Europejskie Centrum Doskonałości Inżynierii Środowiska i Mechaniki CEM.
