Skansen we Wdzydzach Kiszewskich
Wiatrak coś kręci z Wiatrem
We Wdzydzach Kiszewskich, w odległości ok. 2 km w linii prostej od Ośrodka, znajduje się największy i najstarszy skansen regionalny w Polsce. Został założony przez rodzinę Gulgowskich w 1906 r. Wówczas do zwiedzania przeznaczono dwie stare chałupy kaszubskie. Obecnie skansen obejmuje teren ok. 22 ha, na którym znajduje się ponad 40 obiektów. Można tu zobaczyć stary kościół, 2 wiatraki, szkołę, karczmę, tatrak, kuźnię, dworki szlacheckie, zabudowania i zagrody chłopskie. Na terenie skansenu można także spróbować regionalnych potraw kaszubskich w karczmie (patrz aprowizacja) oraz zobaczyć przy pracy twórców ludowych i kupić ich wyroby.
Do skansenu można dojechać samochodem lub autobusem jadąc z Ośrodka PAN do Wdzydz Kiszewskich. Wariant autobusowy jest nieco uciążliwy, gdyż wymaga dojścia z Ośrodka do przystanku PKS (ponad 1 km). Dlatego proponujemy prostszy i bardziej atrakcyjny wariant wycieczki polegający na przepłynięciu łodzią z Ośrodka na drugi brzeg jeziora, które jest w tym miejscu stosunkowo wąskie. Można o przeprawę poprosić któregoś z wczasowiczów lub umówić się z ratownikiem. Na górze stromego brzegu jeziora znajduje się leśna droga, którą można dojść do skansenu (ok. 2 km spaceru w jedną stronę). W przypadku większej ilości chętnych istnieje możliwość zorganizowania wspólnej przeprawy i wycieczki przez las do skansenu, który można zwiedzać indywidualnie lub z wynajętym przewodnikiem. Szczegółowe informacje o Skansenie znajdziecie Państwo na stronie internetowej tego muzeum.
Jeden z wiatraków
Drewniany kościółek
W każdą niedzielę i dni świateczne w kosciółku w Skansenie we Wdzydzach Kiszewskich odprawiana o godzinie 8:00 jest niedzielna Msza Święta. Często można spotkać tam miejsowe gospodynie w regionalnych strojach kaszubskich. Na ten czas wstęp do skansenu jest bezpłatny. Również w tym czasi mozna bezpłatnie zaparkować samochód na na pobliskim parkingu przy "Zajeździe u Sołtysa". Dawniejszy, drewniany, pochodzący z 1742 r. przeniesiono do skansenu sztuki ludowej we Wdzydzach. Nastąpiło to w 1982 r. Najstarszy i najcenniejszy obiekt skansenu to drewniany kościół ze Swornegaci pod wezwaniem św. Barbary, wybudowany ok. 1700 r. Etnografowie i historycy architektury twierdzą, że to absolutny unikat. Ciekawostką jest, że dzięki skrupulatnie prowadzonej dokumentacji i zapisom w kronikach kościelnych, znana jest dokładnie historia tej pięknej świątyni. Pierwotnie nie posiadała ona wieży z dzwonnicą i miała innych patronów - św. Jana Chrzciciela i św. Bartłomieja. Kilkakrotnie, m.in. w 1740, 1744 i 1812 r. dokonywano rozbudowy, jednak na początku XX w. drewniany kościół znajdował się już w opłakanym stanie. Wówczas parafia zadecydowała o wzniesieniu nowej świątyni, w której pierwszą mszę odprawiono w 1916 r., a stary kościółek postanowiono rozebrać. Na szczęście ówcześni mieszkańcy Swornegaci dostrzegli konieczność ratowania cennego zabytku. Pierwsze prace konserwatorskie przeprowadzono w 1947 r., jednak dopiero w 1980 r. chełmińska kuria biskupia przekazała nieczynną od dawna świątynię skansenowi we Wdzydzach. Rozbiórka i ponowny montaż trwały siedem lat. Było to jedno z największych przedsięwzięć tego typu na Pomorzu. Wewnątrz umieszczono wszystkie elementy dawnego wyposażenia, m.in. klasycystycny ołtarz i rokokową ambonę z XVIII w., wiekowy stół komunijny, malaturę sufitu, chór, obrazy i ponadstuletnie ławy dla wiernych. Dzisiaj kościół św. Barbary jest nie tylko cennym zabytkiem sakralnej architektury kaszubskiej, ale także czynną świątynią katolicką, w której co tydzień odbywają się nabożeństwa.